为对抗三星，苹果希望LG为iPhone 8提供OLED屏幕
| Movado de Nealiancitaj Landoj | ||
|---|---|---|
| ||
| interregistara organiza?o internacia organiza?o 
| ||
| Komenco | 1-a de septembro 1955 vd | |
| Fondinto(j) | Jawaharlal Nehru ? Josip Broz Tito ? Gamal Abdel Naser vd | |
| Retejo | Oficiala retejo | |
La Movado de Senaliancaj ?tatoj, Senalianca Movado a? Movado de Senblokaj ?tatoj (angle Non-Aligned Movement, NAM) estas internacia organiza?o (grupo de ?tatoj) kiuj ne apartenas al milita alianco (NATO, la "Okcidenta Bloko" a? Varsovia pakto, la "Orienta Bloko") kaj kiuj tenis sin ne?tralaj en la Malvarma Milito. En 2019, la movado havis 120 membrojn kaj 25 observantajn landojn[1]. La landoj de la movado de nealiancitaj landoj reprezentas preska? du trionojn de la membroj de la Unui?intaj Nacioj kaj 55% de la monda lo?antaro.
Celo
[redakti | redakti fonton]La Havana Deklaracio de 1979 diris, ke la celo de la organiza?o estas helpi landojn konservi sian "nacian sendependecon, suverenecon, teritorian integrecon kaj la sekurecon de la nealiancitaj landoj" en sia "lukto kontra? imperiismo, koloniismo, novkoloniismo, rasismo kaj ?iuj formoj de fremda agreso, okupado, regado, enmiksi?o a? hegemonio, samkiel kontra? granda potenco kaj blokpolitiko." ?i tio signifas, ke ili volis regi siajn landojn sen ke nek la ?efaj kapitalismaj ?tatoj nek la ?efaj socialismaj ?tatoj diktas al ili kiel.
Historio
[redakti | redakti fonton]?i estis fondita la? iniciato de la jugoslavia prezidento Tito, la egipta ?tatestro Nasser, la barata ?efministro Nehru kaj la indonezia prezidento Sukarno. La organiza?o ekaktivis en sia unua kunsido 1961 en Beogrado. La organiza?o kreskis multe dum la 1960-aj jaroj, kaj al ?i ali?is multaj afrikaj kaj aziaj ?tatoj. Pintaj konferencaj okazis i.a. en Kairo kaj Lusako. Dum la 1970-aj jaroj la sveda ?efministro Olof Palme interesi?is pri la Senalianca Movado kaj vidis en ?i ?losilan rolon por malarmado kaj paco en la mondo. Olof Palme, Indira Gandhi, Tito kaj Julius Nyerere estis tiam gravaj gvidantoj en la Senalianca Movado.
La organiza?o kondamnis la disdividon en du aliancoj ("blokoj") dum la Malvarma Milito pro la risko de Tria Mondmilito, kaj subtenis pacan kunekzistadon kaj malarmadon. ?ia celo estas la samrajteco inter la ?tatoj kaj pozitiva ekonomia evoluo de ?iaj membro?tatoj. Nuntempe "Nordo-Sudo-demandoj" kaj nova ekonomia mondordo estas inter la demandoj diskutataj en la Senalianca Movado.
Nuntempe la Senalianca Movado havas ne malpli ol 120 membro?tatoj. Kune ili reprezentas 55% de la monda lo?antaro kaj havas preska? du trionojn de la vo?oj en la ?enerala Asembleo de la Unui?intaj Nacioj. La kreskanta nombro de membro?tatoj tamen malfaciligas interkonsentojn por komuna politiko. Kun la fino de la Varsovia pakto ?i perdis signifon. Tamen en la 2003-a kunveno en Malajzio, la 2006-a en Havano, la 2009-a en ?arm el ?ei? kaj la 2012-a en Teherano estis klopodoj ragajnigi al ?i signifon. De 2009 ?is 2012 la prezida lando estis Egiptio, de 2012 ?is 2015 estis Irano.
Politiko
[redakti | redakti fonton]Kvankam la Organiza?o de la Nealiancaj ?tatoj estis celita esti kohezia organiza?o simila al NATO a? al la Varsovia Pakto, en la praktiko multaj frotadoj esti?is inter la membroj, kaj la rilato inter ili estas pli malstrikta ol en aliaj aliancoj. Kelkaj el la membroj trovis mem ali?ante al unu el la ?efaj blokoj malgra? la enga?i?o al neidentigo; ekzemple, Kubo estis membro de Sovetunio dum la Malvarma Milito. Nikita ?ru??ov degelis la rigidan ideologian aliron kiu karakterizis la Stalinismon kaj gvidis simpatian aliron al la bloko de nevicigitaj landoj, aliflanke - Truman kaj Eisenhower gvidis rigidan kontra?komunismon kiu anka? estis esprimita en Makartismo. La distancigo de Usono male al la proksimi?anta aliro de Sovetunio ka?zis la trian blokon esti pli proksima al Sovetunio ol al Usono, ?is la 1960-aj jaroj, kiam Kennedy ?an?is la aliron de Usono. Alia kialo de la proksimeco sentata de landoj de la tria bloko al la Orienta Bloko estas la eksaj koloniismaj potencoj (Britio kaj Francio) asociitaj kun la Okcidenta Bloko.
Direktantoj [2] de la NAM inkluzivis tiajn diversspecajn figurojn kiel Suharto [3], militarisma [4] kontra?komunisto, kaj Nelson Mandela, demokrata socialisto kaj fama kontra?-rasapartisma aktivulo. Konsistante el multaj registaroj kun tre malsamaj ideologioj, la Senalianca Movado estas unuigita per sia deklarita enga?i?o al monda paco kaj sekureco. ?e la sepa pintkunveno okazigita en Nov-Delhio en marto 1983, la movado priskribis sin kiel "la plej grandan pacmovadon de historio" [5]. La movado metas egalan emfazon de malarmado. La enga?i?o de NAM al paco datas de anta? ?ia formala instituciigo en 1961. La renkonti?o ?e Brijuni inter registarestroj de Barato, Egiptio kaj Jugoslavio en 1956 rekonis ke ekzistas esenca ligo inter lukto por paco kaj klopodoj por malarmado [5].
Dum la 1970-aj jaroj kaj fruaj 1980-aj jaroj, la NAM anka? sponsoris kampanjojn por restrukturado de komercaj rilatoj inter evoluintaj kaj evoluantaj nacioj, nome la New International Economic Order (NIEO), kaj ?iaj kulturaj idoj, la New World Information and Communication Order (NWICO). ?i-lasta, per si propra, ekfunkciigis Ne-aliancan iniciaton sur kunlaboro por komunikadoj, la Ne-Aligned News Agencies Pool, kreita en 1975 kaj poste konvertita en la NAM Nova?reton (NAM News Network) en 2005.
La Senalianca Movado apogas politikojn kaj praktikojn de kunlaboro, precipe tiujn kiuj estas multflankaj kaj disponigas reciprokan profiton al ?iuj partoprenantoj. Preska? ?iuj membroj de la Senalianca Movado anka? estas membroj de Unui?intaj Nacioj. Amba? organiza?oj havas deklaritan politikon de paca kunlaboro, tamen la sukcesoj kiujn la NAM havis kun plurflankaj interkonsentoj tendencas esti ignoritaj fare de la pli granda, okcidenta kaj evoluinta-regata UN [6]. Afrikaj zorgoj pri rasapartismo estis ligitaj kun arab-aziaj zorgoj pri Palestino [6] kaj plurflanka kunlaboro en tiuj lokoj ?uis moderan sukceson. La Senalianca Movado ludis gravan rolon en diversaj ideologiaj konfliktoj dum sia tuta ekzisto, inkluzive de ekstrema opozicio al rasapartismaj registaroj kaj subteno de gerilmovadoj en diversaj lokoj, inkluzive de Rodezio kaj Sudafriko [7].
Fojfoje esti?is stre?itecoj inter membroj de la organiza?o - kiel ekzemple la stre?itecoj inter Barato kaj Pakistano kaj komence en 2012 la stre?itecoj inter Sirio kaj Egiptio post la revolucio en Egiptio kaj la Siria enlanda milito, kiam la tiama egipta prezidento Mohamed Mursi el la sunaismaj Islamaj Fratoj severe severe kritikis la sirian prezidanton Ba?ar al-Asad kaj la manieron kie li subpremis la siriajn manifestacianojn kaj ribelantojn okaze de la 16-a konferenco okazigita en Teherano.
Post la disfalo de Jugoslavio, la landoj kiuj anta?e konsistigis ?in esprimis nur malmulte da intereso pri la Organiza?o de la Nealiancaj ?tatoj. Notindas ke, Slovenio, Kipro, Kroatio kaj Malto forlasis la organiza?on en 2004 kaj en 2013 (Kroatio) ali?ante al la E?ropa Unio. Kroatio da?re estas asociita kun la organiza?o en la statuso de "observanto", kiel Brazilo, kiu neniam estis membro.
Nomo
[redakti | redakti fonton]En esperantaj tekstoj oni povas trovi plurajn malsamajn nomformojn por la organiza?o, ekzemple Organiza?o de Neligitaj Landoj, Movado de Nealiancintaj Landoj, ktp.
?eneralaj sekretarioj
[redakti | redakti fonton]
Membroj
[redakti | redakti fonton]La jaro de ali?o al la organiza?o estas indikita en krampoj:
Afriko
[redakti | redakti fonton]- Ugando (1964)
- Al?erio (1961)
- Angolo (1976)
- Eritreo (1995)
- Etiopio (1961)
- Bocvano (1970)
- Burundo (1964)
- Burkino (1973)
- Benino (1964)
- Ganao (1961)
- Gabono (1970)
- Gvineo (1961)
- Gvineo Bisa?a (1976)
- Ekvatora Gvineo (1970)
- Gambio (1973)
- ?ibutio (1983)
- Sudafriko (1994)
- Demokratia Respubliko Kongo (1961)
- Centafrika Respubliko (1964)
- Respubliko Kongo (1964)
- Zimbabvo (1979)
- Zambio (1964)
- Ebura Bordo (1973)
- Togolando (1964)
- Tanzanio (1964)
- Kabo-Verdo (1976)
- Libio (1964)
- Liberio (1964)
- Lesoto (1970)
- Ma?ritanio (1964)
- Ma?ricio (1973)
- Malio (1961)
- Madagaskaro (1973)
- Mozambiko (1976)
- Malavio (1964)
- Egiptujo (1961)
- Maroko (1961)
- Ni?erio (1964)
- Ni?ero (1973)
- Namibio (1979)
- Sao-Tomeo kaj Principeo (1976)
- Sudano (1961)
- Svazilando (1970)
- Somalio (1961)
- Siera-Leono (1964)
- Sej?eloj (1976)
- Senegalo (1964)
- ?adio (1964)
- Komoroj (1976)
- Cameron (1964)
- Kenjo (1964)
- Ruando (1970)
- Tunizio (1961)
Norda kaj Sudameriko
[redakti | redakti fonton]- Bahamoj (1983)
- Antigvo kaj Barbudo (2006)
- Ekvadoro (1983)
- Bolivio (1979)
- Belizo (1976)
- Barbado (1983)
- Gvatemalo (1993)
- Gujano (1970)
- Granado (1979)
- Jamajko (1970)
- Dominiko (2006)
- Haitio (2006)
- Honduro (1995)
- Dominika Respubliko (2000)
- Venezuelo (1989)
- Trinidado kaj Tobago (1970)
- Nikaragvo (1979)
- Surinamo (1983)
- Sankta Vincento kaj Grenadinoj (2003)
- Sankta Lucio (1983)
- Sankta-Kito kaj Neviso (2006)
- Panamo (1976)
- Peruo (1973)
- ?ilio (1973)
- Kubo (1961)
- Columbia (1983)
Azio
[redakti | redakti fonton]- Uzbekio (1993)
- Azerbaj?ano (2011)
- Unui?intaj Arabaj Emirlandoj (1970)
- Indonezio (1961)
- Irano (1979)
- Afganio (1961)
- Butano (1973)
- Barejno (1973)
- Banglade?o (1973)
- Brunejo (1993)
- Hindio (1961)
- Maldivoj (1976)
- Filipinio (1993)
- Palestina A?toritato (1976)
- Vjetnamio (1976)
- Turkmenio (1995)
- Jordanio (1964)
- Kuvajto (1964)
- Laoso (1964)
- Libano (1961)
- Mongolio (1993)
- Orienta Timoro (2003)
- Mjanmao (1961)
- Malajzio (1970)
- Nepalo (1961)
- Sirio (1964)
- Singapuro (1970)
- Sri-Lanko (1961)
- Omano (1973)
- Irako (1961)
- Saud-Arabio (1961)
- Pakistano (1979)
- Nord-Koreio (1976)
- Lokomotivo (1973)
- Kambo?o (1961)
- Tajlando (1993)
- Jemeno (1990)
E?ropo
[redakti | redakti fonton]- Belorusio (1998)
Oceanio
[redakti | redakti fonton]- Fi?ioj (2011)
- Papuo-Nov-Gvineo (1993)
- Vanuatuo (1983)
Eksaj membroj
[redakti | redakti fonton]- Jugoslavio (1961-1992)
- Malto (1973-2004)
- Norda Jemeno (1961-1990)
- Suda Jemeno (1970-1990)
- Kipro (1961-2004)
Observantoj
[redakti | redakti fonton]- Urugvajo
- Ukrainio
- Salvadoro
- Argentino
- Armenio
- Bosnio kaj Hercegovino
- Brazilo
- Ta?ikio
- Montenegro
- Norda Makedonio
- Meksiko
- La ?ina Popola Respubliko
- Serbio
- paragvajano
- Kostariko
- Kaza?io
- Kirgizio
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ (en) "Arkivigita kopio" Arkivita el la originalo la 27-an de julio 2011.
- ↑ NAM Summits. Non-Aligned Movement. Arkivita el la originalo je 31 March 2019. Alirita 6 April 2019 . “Nicolás Maduro Moros, President of the Bolivarian Republic of Venezuela, who was elected by acclamation as Chair of the Non-Aligned Movement (NAM)”.
- ↑ "Suharto tops corruption rankings", BBC News, 25 March 2004.
- ↑ Commission for Reception, Truth and Reconciliation in East Timor Benetech Human Rights Data Analysis Group (9 February 2006) The Profile of Human Rights Violations in Timor-Leste, 1974–1999. A Report to the Commission on Reception, Truth and Reconciliation of Timor-Leste. Human Rights Data Analysis Group (HRDAG). Arkivita el la originalo je 29 May 2012.
- ↑ 5,0 5,1 Ohlson, Thomas. (1988) Arms Transfer Limitations and Third World Security. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-198-29124-4.
- ↑ 6,0 6,1 Morphet, Sally. "Multilateralism and the Non-Aligned Movement: What Is the Global South Doing and Where Is It Going?". Global Governance: A Review of Multilateralism and International Organizations. 10 (2004), pp. 517–537.
- ↑ Grant, Cedric. "Equity in Third World Relations: a third world perspective". International Affairs 71, 3 (1995), 567–587.
Vidu anka?
[redakti | redakti fonton]Ekstera ligilo
[redakti | redakti fonton]Oficiala retejo Arkivigite je 2025-08-04 per la retarkivo Wayback Machine
