眼球里面疼是怎么回事？7个小妙招帮你缓解
| Ligo de Nacioj | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| League of Nations | |||||
.svg)
| |||||
| |||||
| interregistara organiza?o internacia organiza?o 
| |||||
| Komenco | 1919 vd | ||||
| Fino | 18-a de aprilo 1946 vd | ||||
| Poste | Unui?intaj Nacioj vd | ||||
| Lando(j) | Svislando vd | ||||
| Sidejo | Palais Wilson | ||||
| Ideologio | 百度 ”而正是在这样的背景下，教育部于2014年启动实施产学合作协同育人项目。 | ||||
| ?enerala(j) Sekretario(j) |
Seán Lester (mul)  (1940–)Joseph Louis Anne Avenol (en) (1933–1940)Eric Drummond, 16th Earl of Perth (en) (–1933) vd
| ||||
| Lingvoj | |||||
| Filioj | Women's Advisory Council, League of Nations (en) Konstanta Kortumo de Internacia Justico Internacia Organiza?o de Laboro vd
| ||||
| |||||
La Ligo de Nacioj (la? sia angla nomo), anka? nomata Societo de Nacioj (la? sia franca nomo), estas fondita je iniciato de la usona prezidento Woodrow Wilson pere de la Traktato de Versailles en 1920. Tiu kontrakto enhavis ?efe la postulojn de la venkintoj de la unua mondmilito ?efe kontra? Germanio sed anka? kontra? la aliaj e?ropaj imperioj (rusa, a?stri-hungara kaj turka). ?i supozis ioman limigon al uzado de tutlibera nacia suvereneco sed sen krei veran supernacian enton.
La ideo havas plurajn patrojn, interalie la germanan filozofon Immanuel Kant, kiu fine de la 18-a jarcento en la verka?o Zum ewigen Frieden ("Al Eterna Paco") proponis aliancon de tiuj ?tatoj, en kiuj liberas la civitanoj. Fakte dum la 16-a, 17-a kaj 18-a jarcentoj multaj pensuloj defendis similajn planojn. La ideologiaj nova?oj estis ?enerala reago kontra? la Unua Mondmilito kaj kontra? militoj ?enerale, krom influoj de la liberalismo kaj de la socialismo de la 19-a jarcento.
Celoj kaj malhelpoj
[redakti | redakti fonton]La Ligo de Nacioj celis esti tia alianco por pace solvi disputojn inter la membroj kaj defendi la membrojn kontra? atakoj de ekstere. La Ligo grandparte ne povis plenumi tion pro
- la neali?o de pluraj ?tatoj (precipe Usono mem; kelkaj atribuas tion al la agado de Henry Cabot Lodge),
- la malvenko de la demokratio en aliaj (ekz. Germanio, membro de 1926 ?is 1933),
- la eksigo de agresemaj membroj (ekz. Sovetunio, kiu atakis Finnlandon en 1939),
- sed anka? pro la tolerado de agresemo de aliaj membroj (ekz. Italio, kiu en 1936 atakis la membron Etiopio, kaj bu?is civilulojn tieajn pere de bombadoj kaj uzo de venengaso; la parolado de la etiopia delegito denuncinta tiujn militkrimojn estas seninterese kaj senreage a?skultita de la esence okcidentula ?eestantaro.
La Ligo estis dissolvita oficiale en 1946 per fondi?o de Unui?intaj Nacioj.
Funkciado
[redakti | redakti fonton]
La sidejo estis en ?enevo. Estis ?enerala Asembleo, kie sidis kaj vo?is ?iuj ?tatoj membraj, Konsilantaro de 9 ?tatoj, kiuj solvus la konfliktojn kaj ?enerala Sekretariato, por prepari la taskojn. Ne ?iuj membroj de la Konsilantaro egalis: kvin estis konstantaj (Usono, Francio, Italio, Japanio kaj Britio) kaj kvar estis elektitaj de la Asembleo por unu jaro (la unuaj elektitaj estis Belgio, Brazilo, Hispanio kaj Grekio).[1]
Dekomence la venkitaj ?tatoj en la Unua Mondmilito ne estis akceptitaj. Poste okazis ?an?oj. Foriris pro diversaj ka?zoj Usono, Sovetunio, Rumanio, Italio, Japanio, Germanio, Albanio kaj Hungario (el kiuj kelkaj partoprenis ?u en militoj ?u en invadoj de aliaj landoj). Anka? Hispanio kaj aro de latinamerikaj landoj kiaj ?ilio, Brazilo, Kostariko, Salvadoro, Gvatemalo, Haitio, Honduro, Nikaragvo, Paragvajo, Peruo, kaj Venezuelo.[2]
Organismoj
[redakti | redakti fonton]Usono kaj fortorilatoj
[redakti | redakti fonton]Dum la tuta mekanismo planita de la usona Wilson, la franca Clemenceau kaj la brita Lloyd George, ekis per subskribo de la parizaj traktatoj, eventoj de a?tuno de 1919 en Usono ?an?is draste la planojn. Krei?is forta kontra?staro kaj en la publika opinio kaj inter la usona politikistaro al la Societo de Nacioj, unue pro la ?tataj usonaj devoj al tiu kaj due pro ellasoj al japanoj en Pacifiko: la batalo en la Usona Senato fini?is per malvenko de Wilson. Usono devis subskribi apartajn traktatojn kun Germanio, A?strio kaj Hungario a?guste de 1921, kiuj ne inkludis la Societon de Nacioj. Usono restis for.
Fakte la partopreno de Usono en la Unua Mondmilito rilatis nur al konkurenco kun la germana etendismo. Usono eniris en la milito nur en 1917, kiam Germanio estis venkanta. Aspektis kvaza? Usono volis kompensi la foriron de Rusio el la konflikto. Usono restarigus ekvilibron, sed sen kalkuli postan usonan malakcepton ludi gravan rolon en la e?ropaj aferoj. Pro tia retiri?o Francio restis kiel la potenco de la kontinento, sed tio estis falsa?o: tiun ?ajnan hegemonion kreis nur la subpremadon fare al Germanio kaj foresto de Sovetunio el la nova diplomataro. En tiu malekvilibro trudi?is la postaj etendismo de Japanio, Italio kaj Germanio. La Dua Mondmilito ne povos esti evitata de tiu internacia instanco.[3]
Ligo de Nacioj kaj Esperanto
[redakti | redakti fonton]Okazis pluraj provoj ?e Ligo de Nacioj atingi subtenon por Esperanto; ?efa aktivulo estis Edmond Privat, tiutempe honora jura konsilisto de la persa ?efdelegito ?e la Ligo, Princo Arfa; poste Privat estis vicdelegito de Persio ?e la Ligo. La opinioj pri la sukceso de la afero estas variaj, kelkaj homoj, kiel Ulrich Lins [4] pensas ke la rezultato estas ?fiasko? por Esperanto pro persekuto kaj anta?ju?o, sed tiutempe multaj, kiel Emile Vandervelde [5], opiniis ke tio estis granda sukceso de Esperanto, ne nur ?ar nia afero estis diskutita de la ?enerala asembleo, atingante grandan publikon, kiel la raporto de la ?enerala sekretariaro de la Societo estis favora al Esperanto.
La 9-an de decembro 1920 dek unu delegitoj prezentis al la Asembleo projekton de Rezolucio:
 |
|
La proponon ekzamenis la Dua Komitato de la Ligo; ?i iom reduktis la tekston, sed lasis en sia fina propono al la Asembleo ekz. ke la Ligo de Nacioj "rekomendas al la ?enerala Sekretario prepari por la sekva Asembleo raporton pri la rezultoj atingitaj en tiu ?i rilato." La Asembleo tamen tuj sendiskute prokrastis la diskuton; ne okazis vo?dono pri la komitata propono. La anta?enigon de Esperanto en la Ligo de Nacioj kontra?is la delegito de Francio, Gabriel Hanotaux, defendanta la "jaman universacelon" de la franca lingvo.[6][7][8]
La diskutoj ?e la Ligo ricevis anka? subtenon de ekstere – ekz. per peticio subskribita de pli ol 200 kleraj homoj en Rio-de-?anejro, kiun Brazila Ligo-Esperantisto sendis la 10-a de a?gusto 1921 al la Ligo de Nacioj.
Intertempe la idistoj estis sendintaj peton de teoria ekzameno de la mondlingva afero kaj ke oni anstata?igi la vorton "Esperanto" per "Artefaritaj Lingvoj" en la rezolucioj, sed tiu peto ne havis sekvon[9].
La 9-an de sept. 1921 por la Dua Asembleo de la Ligo la propono de 1920 estis idente renovigita kaj prezentita de la delegitoj de Sudafriko, Rumanio, Persio, Belgio, ?e?oslovakio, Kolombio, ?inio, Finnlando, Albanio, Japanio, Venezuelo kaj Hindio (kaj kun rezervo rilate la rajtojn de la franca anka? de la pola delegito). La Dua Asembleo akceptis la konkludojn de la Dua Komitato de la Ligo (kiuj estis prokrastitaj unu jaron anta?e). Krome la Dua Asembleo instrukciis la Sekretariaton entrepreni la proponitan enketon. Aldone la demando pri instruado de Esperanto en la lernejoj estis metita en la tagordon de la Tria Asembleo (?iuj decidoj en rezolucio de la 15-a de sept. 1921).
La Sekretariato sekve dissendis demandarojn interalie al la ?tatoj-Membroj de la Ligo. La fina raporto, kiun kreis precipe Nitobe Inazo, publiki?is la 28-an de junio 1922. Dum la Tria Asembleo, en a?tuno 1922, la Kvina Komitato okupi?is pri la temo. Post diskuto la Komitato atingis kompromison - la plej granda parto de la Sekretariata Raporto estis akceptita, la lerneja demando iru al la Komisiono pri Intelekta Kunlaborado. La Tria Asembleo akceptis la 21-an de sept. 1922:
|
|
La Komisiono pri Intelekta Kunlaborado traktis la demandon la 31-an de julio kaj 1-an de a?gusto 1923. Por Esperanto enga?i?is la in?eniero Leonardo Torres Quevedo. La Komisiono fine decidis ne studi la demandon pri instruado de Esperanto en la lernejoj nek rekomendi "artefaritan" lingvon al la atento de la Ligo (kun ses vo?oj, unu kontra?a, tri sindetenoj)[10]. Tiel tiu parto de la origina propono malsukcesis.
La? Enciklopedio de Esperanto
[redakti | redakti fonton] |
|
Kontrakto de la Ligo de Nacioj
[redakti | redakti fonton]La Société des Amis de l'Esperanto publikigis en 1919 trilingvan eldonon de la kontrakto de Ligo de Nacioj. La Esperanta traduko estas prizorgita de Daniel Eyquem, E. Grosjean-Maupin kaj W. M. Page kun la titolo Kontrakto de la Ligo de Nacioj — Covenant of the League of Nations. — Pacte de la Société des Nations.
|
|
Ligo de Nacioj kaj religianoj
[redakti | redakti fonton]La eklezioj, kiuj estis membroj de la Monda Konsilio de Eklezioj, proklamadis, ke la Ligo de Nacioj estas la lasta espero por la paco en la tuta mondo kaj la tero enkorpi?o de la Dia Re?o.
.svg)
En 1920 la Bibliesplorantoj (poste konataj kiel "Atestantoj de Jehovo") en la libro Milionoj, kiuj nun vivas, neniam mortos anta?diris malsukceson de la Ligo de Nacioj kaj proklamadis, ke la homoj ne povas establi fortan pacon en la tuta mondo. En 1943, dum la dua mondmilito, ilia estro Nathan Knorr diris en kongreso, ke organizo simila al la Ligo de Nacioj revivi?os ("La besto reeliros"). Agadon de la Ligo de Nacioj postmilite ekde 1945 da?rigis la Unui?intaj Nacioj.
Publikiga?oj
[redakti | redakti fonton]- Societé des Nations. L'Espéranto comme langue auxiliaire internationale. Rapport du Secrétariat géneral adopté par la troisième Assemblée de la Société des Nations. 1923. 44 p? (21 x 13,5 cm .)
Interesa?oj
[redakti | redakti fonton]- 14.12.1939: Post komenco de la Vintra milito fare de Sovetunio ?i estis ekskludita de la Ligo de Nacioj pro agreso kontra? Finnlando. Dum la sesio la alparolo de pola delegito pri la soveta imperiismo kaj falo de Pollando, kiu kondukis al falo de la Baltaj Landoj estis cenzurita de Francio kaj Britio.
Bildaro
[redakti | redakti fonton]-
la "Palaco de Nacioj" en ?enevo, sidejo de la Ligo
Referencoj
[redakti | redakti fonton]- ↑ Rosario de la Torre, “La Sociedad de Naciones” en “La I Guerra Mundial, como nunca se la habían contado, y 8. Clemenceau”, suplemento de “La aventura de la historia”, no 143, Madrido, septembro 2010. pa?o 22.
- ↑ Rosario de la Torre, “La Sociedad de Naciones” en “La I Guerra Mundial, como nunca se la habían contado, y 8. Clemenceau”, suplemento de “La aventura de la historia”, no 143, Madrido, septembro 2010. pa?o 24.
- ↑ Rosario de la Torre, “La Sociedad de Naciones” en “La I Guerra Mundial, como nunca se la habían contado, y 8. Clemenceau”, suplemento de “La aventura de la historia”, no 143, Madrido, septembro 2010. pa?o 25.
- ↑ La dan?era lingvo
- ↑ Belga esperantisto n179 (jan 1930)
- ↑ A Dark Day for Esperanto
- ↑ ?Franca delegito Gabriel Hanotaux, akademiano, kontra?batalis la proponon per elokvanta prila?do de la franca lingvo kaj de ?ia literaturo “jam universala en la tuta mondo de l'penso”. Li petis, ke oni ne malfermu diskuton pri tio temo kaj proponis la sendiskutan prokraston. Tuj la prezidanto vo?donis pri tio. Post konfuza baloto, dufoje rekomencita, per levi?o kaj sido, li proklamis la prokraston. La plimulto sindetenis, sed neniu subtenanto poste rajtis paroli. La tuta afero ka?zis sufi?e grandan bruon en la tutmonda gazetaro, interalie en la japana, kiu sin montris malkontenta pri tiu rifuzo kaj favoris Esperanton.? Edmond Privat, Historio de la lingvo esperanto, Internacia esperanto Instituto, 1927, p.136-137.
- ↑ “Francio, tiutempe sentante sin en defensivo pro la kreskanta presti?o de la angla, vidis en la poresperanta rezoluciprojekto plian minacon al la pozicio de la franca lingvo kiel la klasika lingvo de diplomatio. La delegito, Gabriel Hanotaux, membro de la Franca Akademio, eksministro pri landaj aferoj kaj historiisto, kiu en siaj verkoj gloris la francan imperiismon, kolere turnis sin kontra? la rekomendo. Sen ke la alilandaj delegitoj kura?is kontra?paroli, Hanotaux elokvente postulis “honoron” por sia lingvo, la franca, “kiu havas sian historion, sian belecon, kiu esti uzata de tre grandaj verkistoj, kiu estas konata en la tuta mondo, kiu estis admirinda vastigilo de ideoj” (Cit. Esperanto 17. 1921, p.3). Li atingis, ke estis decidite, sen diskuto, prokrasti la aferon.? Ulrich Lins, La Dan?era Lingvo, Eldonejo Progreso, 1990, p.63.
- ↑ Belga esperantisto n179 (jan 1930)
- ↑ Esperanto en Perspektivo, p. 757
Vidu anka?
[redakti | redakti fonton]Eksteraj ligiloj
[redakti | redakti fonton]- Esperanto as an International Auxiliary Language, la fama raporto pri Esperanto
- fotoarkivo de la Ligo de Nacioj Arkivigite je 2025-08-04 per la retarkivo Wayback Machine
- konvencioj de la Ligo de Nacioj Arkivigite je 2025-08-04 per la retarkivo Wayback Machine
- la?tempa skemo pri eventoj de la Ligo de Nacioj
- LONSEA - League of Nations Search Engine, Cluster of Excellence "Asia and Europe in a Global Context", Universit?t Heidelberg Arkivigite je 2025-08-04 per la retarkivo Wayback Machine
- Historiografio de Esperanto de Tyron - vicprezidanto de TEJO, Retoso 2022, en Jutubo, Pritraktas la rilaton inter Esperanto kaj la Ligo.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||